Zęby koni pełnią kluczową rolę w ich codziennym funkcjonowaniu, zarówno w zakresie odżywiania, jak i komfortu podczas pracy. Kontrola uzębienia jest niezwykle istotnym elementem profilaktyki zdrowotnej koni. Warto zatem zrozumieć, dlaczego regularna opieka nad uzębieniem jest tak ważna.

Specyfika uzębienia koni

Zęby koni są wyjątkowe pod względem swojej budowy i funkcji. Stale wyrastają z zębodołów, jednocześnie ulegając ciągłemu ścieraniu. Zęby koni rosną około 4 mm rocznie, ale ścierają się o około 2 mm, co oznacza, że ich struktura wymaga regularnej kontroli. W naturze konie spędzały wiele godzin dziennie żując twarde, włókniste pokarmy, co powodowało równomierne ścieranie zębów. Dziś jednak, ze względu na zmiany w diecie (większy udział pasz treściwych i mniejszych cząsteczek), ścieranie zębów koni nie jest już tak równomierne, co może prowadzić do problemów.

Problemy wynikające z niewłaściwego ścierania

W wyniku współczesnego sposobu żywienia, siekacze (zęby służące do pobierania pokarmu) ścierają się wolniej niż zęby policzkowe (trzonowe i przedtrzonowe), które służą do rozcierania pokarmu. Zaburzenie okrężnych ruchów trących żuchwy może prowadzić do problemów takich jak powstawanie anomalii zgryzu, a także bolesności w stawach żuchwowych. Objawy tych problemów to np. żucie tylko jedną stroną, przechylanie głowy lub pobieranie większych porcji paszy w celu ułatwienia jej rozcierania.

Anatomiczne uwarunkowania problemów

Anatomiczna budowa koni, z szeroką szczęką i węższą żuchwą, sprzyja powstawaniu ostrych krawędzi na trzonowcach i przedtrzonowcach. Te nierówności powodują podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej i prowadzą do bolesnych nadżerek, które utrudniają prawidłowe rozdrabnianie pokarmu i zmniejszają jego przyswajalność, a w konsekwencji mogą prowadzić do utraty masy ciała. Haki na zębach, czyli ostre zęby na ostatnich trzonowcach żuchwy i pierwszych trzonowcach szczęki, mogą wyrosnąć, kalecząc śluzówkę jamy ustnej, co również wpływa na komfort żucia i ogólną motorykę żuchwy.

Problemy z uzębieniem a zdrowie ogólne konia

Wady zgryzu, takie jak zgryz nożycowy, schodkowy czy falisty, mogą również zaburzać prawidłowy proces rozdrabniania pokarmu, a brak ich korekty prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych. Ponadto, jakiekolwiek zmiany w obrębie jamy ustnej mogą prowadzić do niechęci do akceptacji kiełzna oraz trudności w pracy z koniem, co może prowadzić do usztywnień w obrębie szyi i grzbietu.

Wilcze zęby

Warto również zwrócić uwagę na tzw. wilcze zęby, czyli szczątkowe pierwsze przedtrzonowce, które najczęściej występują w szczęce, a rzadziej w żuchwie. Obecność tych zębów może powodować ból przy kontakcie z wędzidłem, utrudniając pracę z koniem i powodując dyskomfort.

Jak dbać o uzębienie koni?

Kontrola uzębienia koni powinna odbywać się regularnie, przynajmniej raz w roku, a optymalnie dwa razy do roku. Weterynarz powinien przeprowadzić dokładną kontrolę stanu uzębienia i, jeśli to konieczne, przeprowadzić odpowiednie zabiegi, takie jak piłowanie zębów czy usuwanie haków.

Znaczenie pasz wysokowłóknistych

Konie, które mają dostęp do pasz wysokowłóknistych, takich jak susze roślinne (sieczki), rzadziej borykają się z problemami z uzębieniem. Długotrwałe żucie pasz włóknistych (np. siana) spowalnia pobieranie pokarmu, co korzystnie wpływa na stan nie tylko śluzówek żołądka i jelit, ale również na prawidłowy proces ścierania zębów. Dlatego ważne jest, by w diecie koni znajdowały się pasze, które stymulują naturalny proces żucia i ścierania zębów.

Podsumowanie

Regularna kontrola uzębienia koni, odpowiednia dieta oraz dbanie o prawidłowy sposób żucia to kluczowe elementy w utrzymaniu zdrowia koni. Zęby koni pełnią nie tylko funkcję odżywczą, ale mają również ogromny wpływ na komfort pracy z koniem i jego ogólną kondycję.

aut. lek. wet. Dorota Jerczyńska, mgr inż. Paulina Szybieni